Biraz görüntüye bakarsınız biraz da gazete haberlerine, belki birkaç dergi de karıştırırsınız ve büyük konularda teori kurarsınız.

Örnek, Çin konusudur.

Çin için kapitalist midir diyorsunuz.

Bunun için kapsamlı bir tarih incelemesinin yapılması gerekir ama boşuna uğraşmayın. Çin kapitalisttir diyenlerin bunu yapacak ne zamanı ne de niyeti vardır.

Dahası, yaptıkları belirlemenin sonuçları hakkında da düşünmezler.

Çin’in Mao sonrasında ekonomik ve sosyal olarak büyük gelişme gösterdiği tartışılmayacak kadar açıktır.

Buradan şu sonuç çıkar:

Mao sosyalizmi bu gelişmeyi ancak sınırlı oranda yapabilmiş, otoriter kapitalizm –başka bir çeşit kapitalizm de diyebilirsiniz- bunu yapabilmiştir.

Mao sosyalizminin sonucu fiyaskodur.

Öyle değil midir?

Mao 1976’da öldüğü zaman Çin geri bir tarım ülkesiydi.

48 yılda büyük gelişme gösterdi.

Ve bunu sosyalizm değil kapitalizm yaptı…

Belirlemenizin sonuçlarıyla yüzleşmekten kaçınamazsınız, öyle değil mi?

Dahası var…

Mao’nun ölümünden birkaç yıl sonra, Deng Xiaoping döneminde büyük değişim tarımdan başladı.

Bu nasıl iştir?

1949-1976 arasındaki 27 yıllık Mao döneminin evveliyatı vardır. Kızıl politik iktidarlar ve uzun süren devrim sürecinde devrimin temel gücü köylülüktür. Bu köylülük Mao’nun ölümünün ardından tabandan gelen bir hareketle komünleri dağıtıp aile tarımına yönelir. Çin Komünist Partisi Merkez Komitesi de bu kitlesel talebe uyar.

Tarımdan başlayan değişim başka alanlara yayılarak sürer.

Bunu nasıl açıklıyorsunuz?

Kapitalist belirlemesi yapmakla iş bitmiyor, bu süreci açıklamak durumundasınız.

Çin kapitalist bir ülke değildir.

Pazar sosyalizmiyle, sosyalizmin ve kapitalizmin değişik unsurlarını birleştirerek sosyalizme gidişte farklı bir yol denemektedir.

Bu yolu kabul etmiyorsanız, sizin uygulanabilir alternatif projeniz nedir?

Beklemeyin, cevap yoktur ya da uçuk cevaplar vardır.

Google Drive’da Engin Erkiner Kitaplar arayın, orada Çin Sosyalizmi (1949-2022) kitabını bulabilirsiniz. Kitap geçtiğimiz yıl yayınlanmıştı.

Orada Çin’in devrim sonrasında yaşadığı süreci, İleriye Doğru Büyük Atılım ve Kültür Devrimi adlı fiyaskoları ve ardından gelen pazar sosyalizmini anlatıyorum.

Unutmayalım; pazar sosyalizmi Çin ile sınırlı değildir.

Vietnam, Laos, Küba ve Kuzey Kore de kendilerine uygun pazar sosyalizmine yönelmişlerdir.

Bunların dışında sosyalist olmak iddiasındaki başka ülke yoktur.

Marksist sosyalizm teorisi değişmelidir görüşünü en az 2005’te yayınlanan 1989 Berlin Duvarı kitabından beri savunuyorum. Marksist, Marksist-Leninist, Maoist ya da Enver Hocacı sosyalizmin sonunda vardığı yer kapitalizmdir.

Ancak pazar sosyalizmi yoluyla bu sonuçtan kurtulabilirsiniz.

Pazar sosyalizminin tabii ki garantisi yoktur.

Öncekinin var mıydı?

Son 50 yıldır diyelim gelişme iyi gitmektedir.

Bilgi kırıntılarından ya da görüntüye bakarak değil, tarihsel temelde teori kurmaya çalışın.